Tekirdağ’da Türk-Macar Dostluğu
Geçen ay, 24 Mayıs’ta Tekirdağ’da düzenlenen Kiraz Festivali kapsamında “Türk-Macar Dostluk derneği” Başkanı Güneş Görselen’in davetiyle Racozci müzesinde yapılan törene ve
sonrasında düzenlenen resepsiyona katıldım.. Macaristan Askeri Bandosu, atlı
süvariler ve folklor gösterisi ve sahil boyundaki geçit resmi tek kelimeyle
mükemmeldi. Türkiye’nin Macar büyükelçisi gerçek bir Türk dostu.. Aynı zamanda
bir tarih uzmanı ve “Macar Generalleri
Osmanlı Hizmetinde” adlı kitabın yazarlarından olan Büyük Elçi Janos Hovari Türk-Macar dostluğunun
tarihsel perspektifle, Racozci
müzesi önünde çok iyi özetledi.. Aynı zamanda, “Türk-Macar Dostluk Derneği”nin 10. yıl kutlaması çerçevesinde benimde katıldığım, program dışı,
Macaristan Bağ ve Şaraplarını tanıtıcı bir seminer gerçekleşti. Ben de bu
konunun bilimsel yanını ve Türkiye Bağlarının ve şaraplarının özelliklerini
katılımcılarla paylaştım.. Tekirdağ’a yolunuz düşerse mutlaka Racozci müzesini ziyaret etmelisiniz..
Macar Bağımsızlık Önderi..
Aslında benim Macar bağımsızlık
hareketinin önderi, Erdel Prensi II. Racozci
Ferench’i (1704-1711) tanımam bundan iki yıl öncesinde, Macaristan’ın ünlü
bağ ve şarap bölgesi “Tokaj”a
yaptığım ziyarete uzanıyor.. O zaman, Racozci
şatosunu da ziyaret etme şansını da bulmuştum.. Racozci’nin bağımsızlık mücadelesi 1700 yılında Avusturya-Habsburg
hanedanına karşı başlıyor.. Ancak, Avusturya
istihbarat teşkilatı onu yakalayıp hapse atıyor.. Bir yolunu bulup, hapisten
kaçan Racozci, Polonya’ya
sığınıyor.. İspanya Veraset savaşları
nedeniyle, Avusturya ordusu Macaristan’dan çekilince, yeniden Macaristan’a
dönüyor ve 1703’te yeniden
bağımsızlık savaşını başlatıp, Erdel
prensi unvanını alıyor.. Ancak, 1708’de
Trencin savaşında Macar’lar
Avusturya karşısında yeniliyor ve Racozci
yeniden Polonya’ya geçiyor. 1711’de
Avusturya’ya ile barış yapılıp, Macar bağımsızlık hareketi bir süre rafa
kalkıyor.. Ancak, Racozci’nin
bağımsızlık hedefi hiç bitmiyor..
Tekirdağ’lı Racozci..
Bir süre Polonya, Fransa ve
İngiltere’de yaşayan prens, 1715 yılında
Osmanlı Devleti’nin davetiyle, diğer
Macar mültecilerle birlikte Tekirdağ’a yerleştiriliyor.. İşin asıl hikayesi ise;
dönemin padişahı III.Ahmet’in, II. Racozci’yi
Erdel-Macaristan kralı yaparak, Venedik-Avusturya ittifakına karşı daha
güçlü olmak istemesi.. Ancak, Kırım’dan
yardım gelmeyince, Ekim-1717’de Belgrad düşer.. Neyse ki İspanyol
tehdidiyle Avusturya savaşı
durdurur.. 1718’de imzalanan Pasarofça Antlaşması ile savaş durur.
Macar mültecilerinin güvenliği güvence altına alınır..Racozci, 1735’e kadar Tekirdağ’da yaşar ve orada ölür.. Naaşı Istanbul’da Saint Benoit lisesi şapeline
yerleştirilir. 1906’da da
günümüzdeki Slovakya sınırlarındaki Kosice’deki
katedrale taşınır..
Festival’de gulaş tattık..
Macar yemeği denildiğinde bizim
öncelikle aklımıza gulaş geliyor..Macarlar,
anlamının “sığır güden çoban” olduğunu
söylüyorlar ve çobanların 9. yy’dan beri bilindiğini
belirtiyorlar. Bizim bazı kaynaklarda ise; gulaş’ın
aslında bizden Macarlara geçtiği ve Osmanlı’da
Yeniçeri’lere dağıtılan “kul-aşı”nın zamanla “gulaş”a dönüştüğünü söylüyor.. Kökeni
ne olursa olsun, günümüzde “gulaş”
Macarların baş yemeklerinden..Ancak, “gulaş”ta, zaman içinde gelişmiş.. 18. yüzyıldan sonra “kırmızı biber”de vazgeçilmez
baharatlardan biri olarak tencere içine girmiş..”Klasik tencere gulaş”ında
sığır eti veya domuz eti kullanılıyor. Önce, parça etler yağda kızartılıyor.
Tamamlayıcı olarak, patates, domates, kimyon, yeşil biber, sarımsak
katılabiliyor. Bizim usulde, domates salçası ve defne yaprağı da
katılabiliyor..Daha sulu, çorba formunda ya da daha katı olabiliyor..
Budapeşte’ye yolunuz düşerse..
Tabi Macaristan’da sadece “gulaş”
yok.. Ben’de size geçen yılki Budapeste gastronomi notlarımı çıkardım. Öncelikle
Budapeşte’de ilk önerilecek restaurant “Gundel”..1992’den beri faaliyet
gösteren bu restaurant, klasik Macar yemeklerini modern bir çizgi ile sunuyor..İkinci
önerim ise “Onyx”.. Gerçekten çok lezzetli ve zarif bir sunum..Bir diğer önemli
restaurant, yine Budapeste’deki “Menza”..Fiyat aralığı daha makul.. ancak,
temiz ve lezzetli…
