Uzun yıllar Türkiye’de
içki denilince öncelikle Rakı akla gelir, aslan sütü olarak anılır,akşam
sofralarının vazgeçilmezi olarak nitelenirdi.. Son yıllarda Avrupa mutfağı
şehir hayatına girince şarap da sosyal yaşama daha fazla girmeye başladı.. Bir
dönem basında; rakı mı ? şarap mı ? karşılaştırmaları bile yapıldı.. Doğrusu
soru baştan yanlıştı.. Rakı ve şarap birbirleriyle asla karşılaştırılmaması
gereken, yapıları ve özellikleri birbirinden çok farklı iki ürün.. Rakı yüksek
alkollü, anasonla aromatize edilen bir distile içki, şarap ise; taze üzümden
üretilen bir fermente içki.. Rakı ile şarabı karşılaştırmak ise; elma ile
armudu karşılaştırmak gibi bir yaklaşım..
Rakı
milli içki mi ?
Rakı sözcüğünün kökeni
konusunda farklı iddialar olsa da, arak veya razakı sözcüklerinden türediği
sanılmaktadır. “Araki” Arapça da “terleten” anlamındadır ve sözcük zaman içinde
“Iraki” şeklinde dönüşüme uğramıştır. Bir diğer iddiaya göre; “Irak”tan gelme
anlamındaki “Iraki” sözcüğünden türemiştir. Nitekim, Kerkük’te ve Lübnan’da
“kuru üzüm”den üretilen “Arak”ın tarihi, “Rakı”dan daha eskidir. Çok ciddiye
alınmasa da, “rakı”nın “razakı” üzümünden üretildiği için “rakı” adını aldığı
görüşü de vardır.. Günümüzde rakı ve benzeri anasonla aromatize edilen içkiler;
Yunanistan’da “Ouzo” ve “Tsipouro”, İtalya’da “Sambuca”, Fransa’da “Pastis” ve “Ricard”,
İspanya’da “Cazalla”, Lübnan ve Suriye’de “Arak” olarak karşımıza çıkar.. Bazı
kaynaklar, İtalyanların ilk kez M.S. 9. Yüzyılda Sicilya’da “Toutone” adı
ile anasonla aromatize edilen, bugünkü
rakı ve anasonlu içkilerin atası kabul edilecek bir içki ürettiğini belirtirler..
Kökeni ne olursa olsun, Rakı kültürü ve adabının bizim topraklarımızda
şekillendiği doğrudur. Avrupa mutfak kültüründe ise; yüksek alkollü içkinin
yeri sıcak yemeğin yanı değildir. “Pastis” ve “Ricard” Fransa’da yemek öncesi
alınan aperitif (iştah açıcı) içkilerdir..
Alkol
: “Hayat Suyu” !
Ünlü hekim İbn-i Sina (M.S. 844-932) eserlerinde
alkolün kendisinden bir yüz yıl önce yaşamış “Sufi Geber” olarak da bilinen,
Arap Kimyasının babası olarak kabul edilen; alkimist, eczacı, astronom,
filozof “Abu Musa Jabir ibn Hayyan”(M.S
721-815) tarafından şarabın damıtılmasıyla elde edildiğini belirtmektedir. Bazı
kaynaklar “Jabir”in Arap değil, İranlı olduğunu da söylemektedirler. “Alkol”
sözcüğü ise Arapça belirtme takısı olan
“al” ile kaş boyamada kullanılan rastık tozu anlamındaki “kühl” ekinden
türemiştir. Bazı kaynaklarda, Mısırlıların M.Ö. dönemde de adını koymasalar da,
yanıcı bir sıvıdan haberdar olduklarını, M.S 3. ve M.S. yüzyılda Yunanlıların
bugünkü imbiğe benzer damıtma aygıtları ürettiklerini belirtmektedirler..
Damıtma ile üretilen “alkol” önce hekimlik ve kimya sanayinde kullanılmış,
sonra “alkol”ün keyif verici yanı da ortaya çıkarılmış ve Latince’de “Aqua
Vitae” (hayat suyu-hayat iksiri) adını almıştır.
Rakı
Devrimi..
Çok değil, bundan 15
yıl önce Tekel’in ürettiği, belli kalitede üretilen, ancak çeşitlemesi olmayan
Rakılara mahkumduk.. Yeni Rakı, Altınbaş, Kulüp ve Tekirdağ vardı.. Tekel’in
özelleşmesiyle, adeta Rakı devrimi yaşıyoruz.. Bugün neredeyse Türkiye’de 50
farklı Rakı üretiliyor.. Rakı üretiminin lokomotifi “Mey İçki”… Rakı sektörünün
% 80’den fazlasını ellerinde bulunduruyorlar..İzmir’in Efe Rakı’sı da önemli
üretici olarak karşımıza çıkıyor..
Rakı
İçme Adabı Yanlış..
Rakı, Osmanlı’da ilk
devirlerden itibaren bilinse de, dinsel nedenlerle Müslüman halk tarafından
içilmemiş, ancak Tanzimat ile birlikte resmen vergi uygulanmış, Düyun’u
Umumiye’ye (Hazineye) vergi geliri sağlanmıştır. Önceleri Rakı, ince kenarlı
küçük cam bardaklarda, soğuk mezelerle içilirken, sonraki yıllarda sulandıra
sulandıra sıcak yemeğin ortasına çekilmiştir..Günümüzde maalesef, milli içkimiz
olarak nitelediğimiz Rakı’yı yanlış
bardakta ve yanlış zamanda içiyoruz. Bugün rakı için kullanılan bardaklar rakı
bardağı değil, limonata bardağı..
Rakının
kalitesi
Rakının kalitesi için üç koşul önemli : Hammadde,
damıtma sanatını ustalıkla kullanmak ve anasonun kalitesi.. Ancak, bu koşullar
bir araya gelirse iyi rakı olur..Bugün piyasada kuru üzüm ve yaş üzüm rakıları
birbirleriyle yarışıyor… Artık, melas alkolü daha az kullanılıyor..
Rakı
üzerine
Ünlü şair Hüseyin Rıfat
bir dönem “Üzüm Kızı” markalı bir rakı üretmiştir. Ürettiği rakıların
kontretileti üzerine kendi yazdığı şu şiir’i basmıştır..
O kadar
tatlı ve hoştur ki rakım
İki
zıkkımlanırım bir satarım.
Bunu takdir
ederek her içenin
Canının
üstüne canlar katarım!
Halis-üd-dem
bir üzüm mahsulüdür,
Saf bir
meydir, bunun bir şişesi
Derdi
eksiltir; hele hergün içen
Kimsenin
kalmaz gönül endişesi!
Bir görüşte
namımı mirim, deme:
"Kim bu
mahluk-ı acip, aya neci ?"
Bulamayınca
şiiriyetten gıda
Oldum işte
ben de bi meyhaneci!
Rakı fiyatlarını mı merak ediyorsunuz? Tıklayın: rakı fiyatları 2021
YanıtlaSil"Rakı, ince kenarlı küçük cam bardaklarda," dediğiniz. ince belli çay bardağına benzer bir bardak mı? Bir fotosu var mıdır?
YanıtlaSil